Chênh lệch giá vàng trong nước – thế giới ngày càng lớn, vì sao?
Trong suốt thời gian qua, giá vàng thế giới nhiều lần vượt mốc 2.300 USD/ounce do lo ngại lạm phát và bất ổn địa chính trị. Tuy nhiên, giá vàng miếng SJC trong nước không tăng tương ứng. Thậm chí có thời điểm, chênh lệch giữa vàng thế giới quy đổi và vàng SJC trong nước lên tới 20 triệu đồng/lượng – mức cao kỷ lục trong nhiều năm trở lại đây.
Hôm nay (4/5), vàng trong nước cao hơn vàng thế giới 20 triệu đồng. Ảnh minh họa
Sự chênh lệch này không chỉ là một hiện tượng ngắn hạn, mà là dấu hiệu của một thị trường thiếu tính cạnh tranh và mất kết nối với thế giới. Trong khi giá vàng thế giới phản ánh cung – cầu toàn cầu, giá vàng trong nước lại bị chi phối bởi một số yếu tố nội tại, thậm chí mang tính hành chính.
Có ba nguyên nhân chính lý giải cho tình trạng giá vàng trong nước lệch pha với thế giới:
1. Nguồn cung vàng miếng bị hạn chế nghiêm trọng
Từ năm 2012, sau khi Nghị định 24 có hiệu lực, việc nhập khẩu và sản xuất vàng miếng gần như nằm dưới sự kiểm soát chặt chẽ của Nhà nước. SJC trở thành thương hiệu vàng miếng quốc gia duy nhất được công nhận trong đấu thầu vàng của Ngân hàng Nhà nước. Việc không cho phép nhập khẩu vàng tự do và không có thêm nguồn cung mới khiến vàng miếng trở thành mặt hàng khan hiếm có tính chất “nội bộ hóa”.
2. Thị trường thiếu cạnh tranh, giá bị điều tiết bởi một số doanh nghiệp lớn
Do thị trường vàng miếng bị giới hạn về số lượng thương hiệu và đơn vị phân phối, giá vàng SJC chủ yếu được niêm yết bởi một vài doanh nghiệp lớn như SJC, DOJI, PNJ…, khiến yếu tố cạnh tranh bị triệt tiêu. Trong khi đó, các doanh nghiệp này có thể điều chỉnh giá theo chiến lược riêng, ít phụ thuộc vào giá vàng thế giới.
Chênh lệch quá lớn giữa vàng trong nước và vàng thế giới sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy. Ảnh minh họa
3. Tâm lý đầu cơ và sự can thiệp của chính sách
Vàng vẫn là một kênh tích trữ truyền thống ở Việt Nam. Trong môi trường lạm phát và tỷ giá biến động, nhu cầu vàng tăng vọt, trong khi nguồn cung hạn chế đã khiến giá bị đẩy lên cao bất thường. Bên cạnh đó, chính sách quản lý thị trường vàng với mục tiêu “ổn định vĩ mô” khiến giá vàng trong nước không linh hoạt theo thị trường quốc tế.
Chênh lệch quá lớn giữa giá vàng trong nước và thế giới dẫn đến hệ lụy nào?
Chênh lệch quá lớn giữa giá vàng trong nước và thế giới dẫn đến những hệ quả đáng lo ngại:
Người dân chịu thiệt: Ai mua vàng trong nước ở thời điểm giá chênh cao sẽ chịu rủi ro mất giá nếu thị trường điều chỉnh về sát giá quốc tế. Trong khi đó, việc mua vàng miếng để tích trữ trở thành lựa chọn kém hiệu quả về dài hạn.
Khó thu hút vàng trong dân: Mục tiêu hút vàng nhàn rỗi để phục vụ phát triển kinh tế gần như bất khả thi khi vàng bị “đóng khung” trong dạng miếng với giá cao, không thể lưu thông hoặc chuyển đổi linh hoạt như các tài sản khác.
Tạo điều kiện cho đầu cơ, làm giá: Khi thị trường bị kiểm soát nguồn cung và giá cả không phản ánh đúng cung – cầu, dễ dẫn đến hiện tượng thao túng, đầu cơ và tâm lý hoang mang trong dân.
Lời khuyên của chuyên gia kinh tế
Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, để thị trường vàng hoạt động lành mạnh, cần có chính sách mở lại nhập khẩu vàng nguyên liệu có kiểm soát, cho phép thêm các doanh nghiệp đủ điều kiện sản xuất vàng miếng, đồng thời khuyến khích giao dịch vàng qua tài khoản thay vì cầm giữ vật lý.
Mặt khác, minh bạch hóa giá niêm yết, tăng cường vai trò điều tiết thị trường đúng nghĩa của Ngân hàng Nhà nước, và giảm độc quyền thương hiệu SJC là những bước cần thiết để kéo giá vàng trong nước về gần hơn với thế giới.
Yến Nguyễn
